خشکی زاینده رود موضوعی ملی و فراملی
آب مهم‌ترین عامل توسعه جوامع در جهان بوده و هست. باید اعتراف کرد که اهمیت آب برای حفظ حیات موجودات غیرقابل انکار است. متاسفانه، در سال‌های اخیر با بحران کم آبی در کشور مواجه بوده‌ایم، لذا نیاز است تا با اتخاذ تصمیماتی درست، مدیریت صحیحی در این حوزه اعمال گردد. در خصوص استان اصفهان و به‌ویژه شرق آن، باید گفت که کشاورزان با بحران کم‌آبی مواجه هستند و از طرفی آب زاینده‌رود به سرقت رفته است. زاینده‌رود به معنای رود زندگی‌بخش است و بزرگ‌ترین رودخانه فلات مرکزی ایران است که از کوه‌های زاگرس مرکزی به ویژه «زردکوه بختیاری» سرچشمه گرفته و در کویر مرکزی ایران به سمت شرق حدود ۲۰۰ کیلومتر پیش می‌رود و در نهایت، به تالاب گاوخونی می‌ریزد. همان‌طور که از نام زاینده‌رود پیداست، حیات منطقه به حیات این رود بستگی دارد و حال آن‌که با انتقال آب رودخانه، مردم شرق اصفهان شرایط بحرانی و دشواری را می‌گذرانند و نیاز آنان فراتر از آب کشاورزی است، چرا که آب شرب آنان نیز با محدودیت مواجه شده است. متاسفانه، آب شرب اصفهان نیز مشکل دارد، در محله‌های 24 متری، وحید، هفتون، دستجرد خیار و... مشکل محسوس است؛ حتی در روستاهای حقآبه دار، نایین و اردستان نیز کمبود آب شرب وجود دارد. ما در آینده با بحران آب شرب مواجه هستیم!
اگر زمانی دولتی بر روی کار آمد که آب زاینده‌رود را به یزد انتقال داد، آیا زمان آن نرسیده است که حق مردم به‌ویژه آنان که سهم خصوصی از این آب دارند، به آنان برگردانده شود. مگر نه این است که همه خاک ایران سرای من است، پس حق الناس کشاورزان محروم شرق اصفهان چه خواهد شد؟ من در اینجا این پرسش را مطرح می‌کنم که آیا به جای انتقال آب زاینده‌رود به استان یزد و موارد دیگر، بهتر نیست که با استفاده از شیوه‌های مدرن کشاورزی مردم آن سرزمین را در تامین نیازهای خودشان یاری کرد. شیوه‌های مدرن کشاورزی ضمن مصرف آب کمتر، تولید بیشتری را عرضه می‌کنند، پس می‌توان با مدیریت صحیح منابع آب و با استفاده از دانش و فن‌آوری‌های نوین بهره‌وری سطح زیر کشت را افزایش داد و با اصلاح الگوی مصرف آب در کشاورزی به نوعی با بحران آب مقابله کرد. چرا ما نگاهمان را به بخش کشاورزی تغییر نمی‌دهیم؟ اگر به زابل در سیستان بروید، با وجود طوفان‌های خشن و سهمگین؛ کشاورز بیچاره را با دستان پینه‌بسته می‌بینید که باید کشاورزی را رها کرده و حاشیه نشین شود. آیا این ظلم به کشاورز نیست؟
امروزه، با پیشرفت علم کشاورزی و تکنولوژی برای مناطق مختلف شیوه‌های نوینی برای کاشت محصولات ابداع شده است که باغبانی عمودی و کشت متراکم از آن قبیل راهکارها هستند، لذا باید اعتراف کرد که نیازی به انتقال آب و خشک کردن زاینده‌رود نیست. چنانچه، بتوان مدیریت قوی و کارآمدی در این حوزه اعمال کرد؛ می‌توان شاهد برچیده شدن بحران باشیم، وگرنه باید نظاره‌گر ویرانی روستاها و نارضایتی کشاورزان و کارگران زحمتکشی باشیم که پیامبر اکرم (ص) درباره آنان فرمودند: مزد کارگر را قبل از خشک شدن عرقش بپردازید و در جایی دیگر نیز بر دست پینه بسته کارگر بوسه زدند. این کارگران امت رسول رحمت و مهربانی هستند که امروز نگاه دردمند خود را به مسئولین و صاحبان امضا دوخته‌اند، تا به آنان در بازگشت حق از دست رفته‌شان کمک کنند.
اینجا صحبت از حق انسان‌های شریفی است که با عرق جبین نانی حلال به دست آورده و علاوه بر کمک به چرخش اقتصادی کشور، زکات مال خویش را نیز پرداخت کرده‌اند. اگر به میان این مردم بروید، درد را در چشمان شرمگین پدری می‌بینید که با بغض می‌گوید: "3 ماه است که برای غذای فرزندم نتوانسته‌ام گوشت بخرم." اشک مادری را می‌بینید که می‌گوید: "ما زکات پرداخت می‌کردیم، حال نان خوردن نداریم. ما بیچاره شدیم. بیایید به فریاد دل ما برسید." اگر امروز این کشاورز حمایت نشود و به حال خود رها گردد؛ باید منتظر بروز آسیب‌های اجتماعی جدی در منطقه باشیم که جبران آن برای دولت و جامعه هزینه بر بوده و گاه غیرقابل جبران است. زاینده‌رود موضوعی ملی و فراملی است. عمر این رود چند صد سال است. نحوه مدیریت زاینده‌رود از آن دوران صفویه آمایشی بود. هر قسمتی از آن سهم‌بندی بوده است. در دوران صفویه بین کشاورزان حوزه زاینده‌رود بر سر آب دعوا بود، شیخ بهائی برای رفع اختلاف میان مردم؛ حقآبه را تعریف کرد. او آمایشی فکر می‌کرد. مردم برای آب پول دادند و سهم خریدند. متاسفانه، مقامات در این خصوص نظریه کارشناسی را قبول نمی‌کنند؟ اگر ما دلسوز محیط‌زیست، منابع آبی و کشاورز هستیم، باید جلوی برداشت‌های غیرمجاز را بگیریم. کسی نمی‌تواند حقآبه را که حق الناس است، از کشاورز بگیرد. باید اعتراف کرد که اکوسیستم زاینده‌رود نیز به هم ریخته است. متاسفانه، دبی فاضلاب بیش از دبی آب شده است. اینجا مقصر اصلی سومدیریت است!
زاینده‌رود در دو حوزه اصفهان و چهارمحال و بختیاری واقع است. 93 درصد مساحت متعلق به اصفهان است و 7 درصد متعلق به چهارمحال و بختیاری است. تمرکز جمعیت 98 درصد در اصفهان و 2 درصد در چهارمحال و بختیاری است. شرعا و قانونا هیچ مقامی حق ندارد که حقوق حقآبه داران را بفروشد. هیچ‌کس این حق را ندارد، چون تونل اول را مردم احداث کردند و حکومت ریالی نداده است. حکومت و دولت هر منبع آب جدیدی را که ایجاد کرده‌اند، توزیع کنند؛ اما با چه اذن شرعی آب مردم را فروختند؟ پرداخت حقآبه به کشاورز زیاده خواهی نیست. متأسفانه، نه تنها کسی پاسخگو نیست؛ بلکه هیچ خسارتی هم به این قشر زحمتکش پرداخت نشده است. آیا درست است که کشاورزی که خمس و زکات پرداخت می‌کرده، به جمع‌آوری کارتن روی بیاورد؟ دولت دو هزار میلیارد تومان بدهی به کشاورز دارد. کشاورزان صدقه نمی‌خواهند و توقعی از کمیته امداد و بهزیستی هم ندارند. آنها فقط حقشان را می خواهند. اشتباهی که برخی انجام می‌دهند این است که با آنان برخوردهای نامناسب می‌کنند. فراموش نکنیم که مولایمان علی (ع) می‌فرماید که همانا فقر دین انسان را ناقص، عقل را سرگردان و عامل دشمنی است. باید صدای محرومین جامعه را شنید و به آن پاسخ داد، خواه صدای این مظلوم از اصفهان بلند شده باشد یا از سیستان و یا از جزیره قشم!
آب مایه حیات است که در برخی موارد جنبه امنیتی در جهان و هم‌چنین، جهان اسلام و منطقه و کشور خودمان نیز پیدا کرده است. من در مجلس پیشنهاد کردم که پانصد میلیون دلار به طرح‌های تامین آب کشاورزی و شرب و مهار آب‌های مرزی اختصاص داده شود. مصارف آن نیز اولویت‌بندی شده بود که شامل شبکه‌های آبیاری و آب‌خیزداری حوضه‌های سدهای موجود بود که پیام آن تولید هست. منظور تولیداتی است که محصولات استراتژیک را شامل میشود و سطح واردات را کاهش می‌دهد که این اقدام گامی به سوی خودکفایی و توسعه پایدار کشور است. ما به فکر کشاورزمان نیستیم، به فکر این هستیم که چگونه آب بفروشیم. اگر کشاورزی برای خرید آب مراجعه کند، به او پاسخ می‌دهند که محدودیت داریم؛ حال اگر صاحب ثروت و یا قدرتی برای خرید آب مراجعه کند و بگوید که آب را لیتری ۲ میلیون تومان یا به همان قیمت مقرر می‌خرم، آب موجود است. این موضوع در مورد واحدهای صنعتی هم صادق است. بر اساس توزیع عادلانه آب کسی حق ندارد که آب مردم را بفروشد. تنها اگر آب عمومی است، می‌توانند آن را بفروشند؛ اما اگر این آب را به کسی دادند باز حق فروش آن را ندارند. هم ماده 158 قانون اساسی این را بیان می‌کند و هم قانون 18 توزیع عادلانه آب این موضوع را تصریح کرده است!
کانال تلگرام باخبرباش
.jpg)
.jpg)
شماره های تماس